دیونیسوس یا دیونیزوس نام ایزدی در اساطیر یونان که دارای دو ریشه مجزا است، از طرفی او ایزد شراب، زراعت انگور، قداست می، ناظر بر جشنهای مقدس و حاصلخیزی طبیعت است و از طرفی دیگر دیونیسوس نشاندهندهٔ ویژگیهای برجسته هنر ادیان مختلف همانند کسانی که در الوزیس به عبادت میپرداختند. او بزرگترین خدای جهان یونانی (هلنیستی) متأخر است، که در آن پرستشش با مراسمی پرزرق و برق همراه بود و آن نوعی وعده رهایی محسوب میشد. دیونیسوس را اغلب با ساتیرهای مذکر و مؤنث و مائنادها (ایزد کشتزاران) نشان میدهند. او همچنین ایزد شهوت است، از این رو، بسیاری از پرستشگاهها به نام او بودند و جشنها با نام او برگزار میشدند. رومیان این خدا را بیشتر با نام باکخوس یا باکوسمیخواندند. در حدود دو دهه پس از رواج گستردهٔ ماگنا ماتر در روم، مجلس سنا بر ضد کیش رازآمیز دیگر، این بار از یونان، دست به مخالفت برداشت. باکوس (برابر دیونیسوس یونانی) ایزد منجی و خداوندگارِ مَی بود. شعایر مربوط به او باکانالیا خوانده میشد، به میگساری و هرزگی شهره بود و احتمالاً به تجربه خلسهوار آیینی کمک میکرد. در ۱۸۶ پیش از میلاد مجلس سنا این کیش را ممنوع کرد زیرا معتقد بودند که نه تنها باعث هرزگی و فساد بیش از حد میشد، بلکه طبقات پایین جامعه را به توطئه بر ضد مقامات دولتی وامیداشت. همهٔ شعایر سِرّی باکوسی در سراسر ایتالیا ممنوع گردید و رومیها نیز از کاهن شدن منع شدند و عقوبتش مرگ بود.